UỶ BAN NHÂN DÂN TỈNH ĐIỆN BIÊN

1. Bổ sung các hành vi bị nghiêm cấm

Tại Điều 3 Luật Hóa chất 2025 quy định  07 hành vi bị nghiêm cấm, trong đó bổ sung nhiều hành vi bị nghiêm cấm như:

- Chiếm đoạt hóa chất; mua, bán, trao đổi, gửi, mượn, cho mượn, thuê, cho thuê, cầm cố hóa chất trái pháp luật.

- Chiếm đoạt, mua, bán, trao đổi, tặng cho, mượn, cho mượn, thuê, cho thuê, cầm cố, làm giả, sửa chữa, tẩy xóa giấy phép, giấy chứng nhận, chứng chỉ về hóa chất.

- Cố ý cung cấp không đầy đủ, không kịp thời, sai lệch thông tin về đặc tính nguy hiểm của hóa chất; sản phẩm, hàng hóa chứa hóa chất nguy hiểm; việc mất, thất thoát hóa chất nguy hiểm; sự cố hóa chất.

- Sản xuất, nhập khẩu sản phẩm, hàng hóa có hàm lượng hóa chất nguy hiểm không tuân thủ quy định của Luật này làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến con người, cơ sở vật chất, tài sản, môi trường.

- Lợi dụng chức vụ, quyền hạn, nghề nghiệp để thực hiện hành vi vi phạm pháp luật về quản lý hóa chất.

- Sản xuất, kinh doanh, sử dụng hóa chất làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến con người, cơ sở vật chất, tài sản, môi trường; xâm phạm an ninh quốc gia, an ninh hóa chất, trật tự, an toàn xã hội; quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân.

2. Xây dựng chính sách phát triển bền vững ngành công nghiệp hóa chất

Để thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng về thúc đẩy phát triển công nghiệp hóa chất thành ngành công nghiệp nền tảng, hiện đại và hướng tới nền kinh tế độc lập, tự chủ, Luật Hóa chất đã bổ sung các quy định về: Chiến lược phát triển ngành công nghiệp hóa chất (Điều 4): Làm rõ về mục tiêu, yêu cầu, nội dung, thời kỳ lập Chiến lược; Dự án hóa chất (Điều 5): Yêu cầu dự án hóa chất phải đáp ứng các quy định về khoảng cách an toàn, tuân thủ tiêu chuẩn, quy chuẩn, lựa chọn công nghệ, thiết bị hướng tới phát triển xanh, bền vững, thân thiện môi trường; Lĩnh vực công nghiệp hóa chất trọng điểm (Điều 6): Dự án đầu tư thuộc lĩnh vực công nghiệp hóa chất trọng điểm có quy mô vốn và tiến độ giải ngân theo quy định của Chính phủ sẽ được hưởng các hình thức ưu đãi và hỗ trợ đầu tư đặc biệt. Cụ thể:

2.1. Bổ sung yêu cầu đối với dự án hóa chất

Theo Điều 5 Luật Hóa chất 2025, dự án hóa chất phải đáp ứng một số yêu cầu mới như:

- Chủ đầu tư dự án hóa chất có các nghĩa vụ áp dụng bộ nguyên tắc trong thiết kế, lựa chọn công nghệ, thiết bị, quy trình sản xuất, sử dụng và thải bỏ hóa chất nhằm giảm thiểu hoặc loại bỏ việc sử dụng và tạo ra hóa chất nguy hiểm (sau đây gọi là nguyên tắc hóa học xanh).

- Báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng, Báo cáo kinh tế - kỹ thuật đầu tư xây dựng của dự án hóa chất được thực hiện theo quy định của Luật Xây dựng và phải gồm các nội dung sau đây:

+ Việc tuân thủ quy chuẩn kỹ thuật và quy định về an toàn hóa chất;

+ Nguyên tắc hóa học xanh đã được áp dụng trong thiết kế và lựa chọn công nghệ, thiết bị.

2.2. Bổ sung quy định về lĩnh vực công nghiệp hóa chất trọng điểm

Luật Hóa chất 2025 có quy định mới về lĩnh vực công nghiệp hóa chất trọng điểm như sau:

- Lĩnh vực công nghiệp hóa chất trọng điểm bao gồm:

- Sản xuất sản phẩm công nghiệp hóa chất trọng điểm gồm: sản phẩm hóa chất cơ bản; sản phẩm hóa dầu; sản phẩm hóa dược; sản phẩm cao su, trừ sản phẩm săm, lốp; phân bón hàm lượng cao; hydro, amoniac được sản xuất bằng nguồn năng lượng tái tạo;

- Đầu tư khu công nghiệp chuyên ngành hóa chất;

- Đầu tư tổ hợp công trình hóa chất với mục tiêu chính là sản xuất hóa chất và sản phẩm của ngành công nghiệp hóa chất;

- Đầu tư dự án hóa chất thuộc đối tượng áp dụng ưu đãi, hỗ trợ đầu tư đặc biệt theo quy định của Luật Đầu tư.

 Dự án đầu tư thuộc lĩnh vực công nghiệp hóa chất trọng điểm có quy mô vốn đầu tư, tiến độ giải ngân theo quy định của Chính phủ được hưởng các hình thức ưu đãi và hỗ trợ đầu tư đặc biệt theo quy định tại Luật Đầu tư và quy định khác của pháp luật có liên quan.

Quy định nêu trên góp phần khuyến khích phát triển ngành công nghiệp hóa chất thành ngành công nghiệp nền tảng, cung cấp nguyên liệu cho các ngành kinh tế trọng điểm, hướng tới nền kinh tế độc lập, tự chủ.

3. Thay thế "hóa chất hạn chế sản xuất, kinh doanh" bằng "hóa chất cần kiểm soát đặc biệt"

Trước đây, khoản 1 Điều 15 Luật Hóa chất 2007 quy định: “Hóa chất thuộc Danh mục hóa chất hạn chế sản xuất, kinh doanh là hóa chất nguy hiểm được kiểm soát đặc biệt về kỹ thuật an toàn, phạm vi, loại hình, quy mô, thời hạn sản xuất, kinh doanh để bảo đảm không gây phương hại đến quốc phòng, an ninh, sức khỏe con người, tài sản, môi trường.”

Tại Luật Hóa chất 2025, hóa chất hạn chế sản xuất, kinh doanh được thay thế bằng hóa chất được kiểm soát đặc biệt. Cụ thể, theo điểm a khoản 2 Điều 9 Luật Hóa chất 2025 quy định: “Hóa chất cần kiểm soát đặc biệt gồm chất và hỗn hợp chất nguy hiểm thuộc Danh mục hóa chất cần kiểm soát đặc biệt do Chính phủ ban hành, gồm: hóa chất thuộc đổi tượng kiểm soát để thực thi điều ước quốc tế về hóa chất mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên; hóa chất có khả năng gây hại đến quốc phòng, an ninh, an toàn xã hội, con người, cơ sở vật chất, tài sản, môi trường.”

4. Danh mục hóa chất cấm áp dụng thống nhất theo Luật Đầu tư

Trước đây, Luật Hóa chất 2007 quy định danh mục hóa chất cấm do Chính phủ quy định.

Theo điểm a khoản 3 Điều 9 Luật Hóa chất 2025 quy định “ Hoá chất cấm là hoá chất nguy hiểm được quy định tại Danh mục hóa chất, khoáng vật cấm ban hành theo quy định của Luật Đầu tư.”

5. Sửa đổi, bổ sung yêu cầu đối với hóa chất cấm

Phạm vi, yêu cầu đối với hóa chất cấm được sửa đổi, bổ sung tại khoản 3 Điều 9 Luật Hóa chất 2025 như sau:

- Tổ chức, cá nhân không được thực hiện hoạt động hóa chất đối với hóa chất cấm, trừ trường hợp được phép sản xuất, nhập khẩu, sử dụng, vận chuyển, tồn trữ hóa chất cấm theo mục đích quy định tại Luật Đầu tư, Luật Quản lý ngoại thương và luật khác có liên quan; được phép xuất khẩu hóa chất cấm.

- Bổ sung: Tổ chức sản xuất, nhập khẩu, sử dụng, tồn trữ hóa chất cấm phải lập sổ theo dõi theo quy định của Bộ, cơ quan ngang Bộ; quản lý nghiêm ngặt số lượng, bảo đảm không để xảy ra thất thoát, sự cố hóa chất;

- Bổ sung: Tổ chức, cá nhân không được tạm nhập, tái xuất, tạm xuất, tái nhập, chuyển khẩu, quá cảnh hóa chất cấm.

6. Tách riêng giấy phép cho hoạt động sản xuất và hoạt động kinh doanh hóa chất có điều kiện

Theo Điều 10 Luật Hóa chất 2025:

- Tổ chức sản xuất hóa chất có điều kiện, hóa chất cần kiểm soát đặc biệt phải có Giấy chứng nhận đủ điều kiện sản xuất hóa chất có điều kiện, Giấy phép sản xuất hóa chất cần kiểm soát đặc biệt.

- Tổ chức kinh doanh hóa chất có điều kiện, hóa chất cần kiểm soát đặc biệt phải có Giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh hóa chất có điều kiện, Giấy phép kinh doanh hóa chất cần kiểm soát đặc biệt

Theo Luật Hóa chất 2007:

- Giấy chứng nhận đủ điều kiện sản xuất, kinh doanh hóa chất thuộc Danh mục hóa chất sản xuất, kinh doanh có điều kiện áp dụng cho hoạt động sản xuất, kinh doanh hóa chất có điều kiện.

- Giấy phép sản xuất, kinh doanh hóa chất thuộc Danh mục hóa chất hạn chế sản xuất, kinh doanh áp dụng cho hoạt động sản xuất kinh doanh hóa chất hạn chế sản xuất, kinh doanh.

7. Quy định về giấy phép sản xuất hóa chất cấm

Tại Điều 10 Luật Hóa chất 2025 quy định Giấy phép sản xuất hóa chất cấm có thời hạn 12 tháng kể từ ngày cấp. Đây là quy định mới, trước đây chưa có.

8. Hướng dẫn về các trường hợp xuất khẩu, nhập khẩu hóa chất

Điều 12 Luật Hóa chất 2025 bổ sung hướng dẫn về các trường hợp xuất khẩu, nhập khẩu hóa chất như sau:

a) Các trường hợp được xuất khẩu, nhập khẩu hóa chất có điều kiện

- Tổ chức sản xuất hóa chất có điều kiện được xuất khẩu hóa chất do chính tổ chức đó sản xuất theo Giấy chứng nhận đủ điều kiện sản xuất hóa chất có điều kiện;

- Tổ chức kinh doanh hóa chất có điều kiện được xuất khẩu, nhập khẩu hóa chất theo Giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh hóa chất có điều kiện để phục vụ mục đích kinh doanh;

- Tổ chức, cá nhân sử dụng hóa chất được nhập khẩu hóa chất có điều kiện để phục vụ mục đích sử dụng của tổ chức, cá nhân đó.

b) Các trường hợp được xuất khẩu, nhập khẩu hóa chất cần kiểm soát đặc biệt

- Tổ chức sản xuất hóa chất cần kiểm soát đặc biệt được xuất khẩu hóa chất do chính tổ chức đó sản xuất theo Giấy phép sản xuất hóa chất cần kiểm soát đặc biệt và Giấy phép xuất khẩu hóa chất cần kiểm soát đặc biệt;

- Tổ chức kinh doanh hóa chất cần kiểm soát đặc biệt được xuất khẩu, nhập khẩu hóa chất theo Giấy phép kinh doanh hóa chất cần kiểm soát đặc biệt và Giấy phép xuất khẩu hóa chất cần kiểm soát đặc biệt, Giấy phép nhập khẩu hóa chất cần kiểm soát đặc biệt để phục vụ mục đích kinh doanh;

- Tổ chức, cá nhân sử dụng hóa chất cần kiểm soát đặc biệt đã thực hiện công bố loại hóa chất và mục đích sử dụng hóa chất trên Cơ sở dữ liệu chuyên ngành hóa chất được nhập khẩu hóa chất cần kiểm soát đặc biệt theo Giấy phép nhập khẩu hóa chất cần kiểm soát đặc biệt để phục vụ mục đích sử dụng của tổ chức, cá nhân đó.

9. Quy định mới về giấy phép xuất khẩu, nhập khẩu hóa chất

Một số quy định mới về giấy phép xuất khẩu, nhập khẩu hóa chất quy định tại Điều 12 Luật Hóa chất 2025:

- Giấy phép xuất khẩu hóa chất cần kiểm soát đặc biệt, Giấy phép nhập khẩu hóa chất cần kiểm soát đặc biệt được cấp cho từng hóa đơn xuất khẩu, hóa đơn nhập khẩu và có thời hạn 06 tháng kể từ ngày cấp;

- Giấy phép xuất khẩu hóa chất cần kiểm soát đặc biệt, Giấy phép nhập khẩu hóa chất cần kiểm soát đặc biệt được gia hạn trong trường hợp hết thời hạn ghi trong Giấy phép nhưng việc xuất khẩu, nhập khẩu chưa thực hiện được hoặc thực hiện chưa xong. Giấy phép chỉ được gia hạn 01 lần và có thời hạn không quá 06 tháng kể từ ngày cấp phép gia hạn.

- Giấy phép nhập khẩu hóa chất cấm được cấp cho từng lô hàng nhập khẩu và có thời hạn nhập khẩu là 06 tháng kể từ ngày cấp.

10. Các trường hợp được miễn trừ khai báo hóa chất nhập khẩu

Tổ chức, cá nhân nhập khẩu hóa chất phải thực hiện khai báo hóa chất nhập khẩu, trừ các trường hợp quy định tại khoản 6 Điều 12 Luật Hóa chất 2025:

- Tổ chức, cá nhân nhập khẩu hóa chất cần kiểm soát đặc biệt không phải thực hiện khai báo hóa chất nhập khẩu;

- Tổ chức nhập khẩu hóa chất cấm không phải thực hiện khai báo hóa chất nhập khẩu;

- Trường hợp miễn trừ khác theo quy định của Chính phủ.

11. Bổ sung yêu cầu đối với hoạt động tồn trữ hóa chất

Điều 14 Luật Hóa chất 2025 bổ sung một số yêu cầu đối với hoạt động tồn trữ hóa chất như sau:

- Đối với hóa chất có điều kiện, hóa chất cần kiểm soát đặc biệt: Tổ chức, cá nhân phải có kho chứa để thực hiện tồn trữ hóa chất hoặc sử dụng dịch vụ tồn trữ hóa chất của tổ chức được cơ quan có thẩm quyền cấp Giấy chứng nhận đủ điều kiện hoạt động dịch vụ tồn trữ hóa chất.

- Hóa chất cấm phải được tồn trữ tại kho riêng hoặc khu vực riêng biệt của kho chứa hóa chất. Việc tổ chức tồn trữ hóa chất cấm phải lập sổ theo dõi.

12. Chỉ yêu cầu lập Phiếu kiểm soát mua, bán đối với hóa chất cần kiểm soát đặc biệt

Theo Điều 17 Luật Hóa chất 2025:

- Tổ chức kinh doanh hóa chất thuộc Danh mục hóa chất cần kiểm soát đặc biệt phải lập phiếu kiểm soát mua, bán hóa chất cần kiểm soát đặc biệt cho từng lần giao hàng.

- Tổ chức kinh doanh hóa chất thuộc Danh mục hóa chất cần kiểm soát đặc biệt chỉ được bán hóa chất cần kiểm soát đặc biệt cho các đối tượng sau đây:

+ Tổ chức có giấy phép kinh doanh hóa chất cần kiểm soát đặc biệt;

+ Tổ chức, cá nhân sử dụng hóa chất cần kiểm soát đặc biệt đã thực hiện công bố loại hóa chất và mục đích sử dụng hóa chất trên Cơ sở dữ liệu chuyên ngành hóa chất.

- Cơ quan có thẩm quyền quy định cụ thể biểu mẫu, thời hạn, phương thức và lộ trình thực hiện lập phiếu kiểm soát mua, bán hóa chất cần kiểm soát đặc biệt trên Cơ sở dữ liệu chuyên ngành hóa chất.

Trong khi trước đây, việc mua, bán hóa chất độc phải có phiếu kiểm soát, có xác nhận của bên mua, bên bán để làm cơ sở cho việc kiểm soát hóa chất độc lưu thông trên thị trường. Phiếu kiểm soát mua, bán hóa chất độc phải được lưu giữ tại bên bán, bên mua ít nhất năm năm và phải xuất trình khi cơ quan có thẩm quyền yêu cầu.

13. Quy định về quản lý hóa chất nguy hiểm trong sản phẩm, hàng hoá

Tại Điều 31, 32 Luật Hoá chất năm 2025 đã quy định chung về hoá chất nguy hiểm trong sản phẩm hàng hoá cũng như công bố thông tin về hàm lượng hoá chất nguy hiểm trong sản phẩm, hàng hoá. Đây là nội dung được bổ sung mới so với Luật Hóa chất năm 2007 nhằm xây dựng cơ chế quản lý hàm lượng hóa chất nguy hiểm trong sản phẩm, hàng hóa và yêu cầu công bố công khai tới người sử dụng. Các quy định nêu trên góp phần giảm thiểu tác hại của hóa chất nguy hiểm tới con người, cơ sở vật chất, tài sản, môi trường và phù hợp với xu hướng quản lý hóa chất của thế giới.

Các quy định được xây dựng theo hướng phân định rõ trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước; nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân sản xuất, nhập khẩu sản phẩm chứa hóa chất nguy hiểm; trách nhiệm công bố thông tin trên Cơ sở dữ liệu chuyên ngành hóa chất và được xây dựng theo hướng áp dụng tối đa công nghệ thông tin, không phát sinh thủ tục hành chính.

14. Nâng cao hiệu quả đảm bảo an toàn hóa chất

Các quy định về bảo đảm an toàn, an ninh trong hoạt động hóa chất được chỉnh sửa, bổ sung so với Luật Hóa chất năm 2007 để phù hợp với thực tiễn và nâng cao các yêu cầu về bảo đảm an toàn, trong đó có một số quy định nổi bật như: Sửa đổi quy định về khoảng cách an toàn, trong đó bổ sung giao Ủy ban nhân dân cấp tỉnh ban hành lộ trình thực hiện đối với các cơ sở hóa chất hiện hữu (Điều 35); Điều chỉnh thời điểm thẩm định Kế hoạch, phòng ngừa ứng phó sự cố hóa chất của dự án hóa chất, cơ sở hóa chất (Điều 37); bổ sung quy định về kế hoạch phòng ngừa, ứng phó sự cố hóa chất cấp tỉnh (Điều 39); Bổ sung quy định Nhà nước có chính sách nâng cao năng lực phòng ngừa, ứng phó sự cố hóa chất trong lĩnh vực dân sự (Điều 41).

Bên cạnh đó, về tổng thể, Luật Hóa chất năm 2025 được xây dựng theo hướng tăng cường phân cấp, phân quyền; đơn giản hóa, cắt giảm thủ tục hành chính; áp dụng tối đa công nghệ thông tin nhằm cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp trong quá trình thực thi. Cùng với đó, Luật Hóa chất đã bổ sung hiệu lực thi hành và quy định chuyển tiếp phù hợp để không tạo khoảng trống trong quản lý và giảm thiểu khó khăn, vướng mắc cho doanh nghiệp.

Phòng PBGD&TDTHPL