Công tác trong lĩnh vực trợ giúp pháp lý tại Chi nhánh số 5, huyện Mường Nhé – là địa bàn giáp biên giới, điều kiện kinh tế, đời sống xã hội của đại bộ phận người dân còn nhiều khó khăn. Hàng năm, tôi tiếp nhận hàng chục yêu cầu trợ giúp pháp lý, trong đó có những vụ việc thật sự đắng lòng với cảnh "hồn nhiên" phạm tội của người dân. Và sau đây là câu chuyện liên quan đến hành vi giữ người trái pháp luật của ông Vàng Nhìa Thu là một minh chứng.

Một chiều tháng 5 năm 2021, tôi nhận được cuộc gọi hỏi trụ sở Chi nhánh Trợ giúp pháp lý số 5 huyện Mường Nhé. Qua hướng dẫn có người đàn ông đi xe Win yên đã bong tróc dừng trước cửa chi nhánh tay cầm quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can và quyết định cấm đi khỏi nơi cư trú. Ông Thu cho rằng mình không làm gì sai sao bị khởi tố, rồi ông kể câu chuyện của mình rằng: “Khoảng 19 giờ  ngày 12 tháng 4 năm 2021, tôi nghe hàng xóm nói bắt được tên trộm gà. Vì tò mò, tôi đến xem và chủ gà nhờ những người đến xem ở lại giúp trông tên trộm để giải quyết vụ việc. Chính vì vậy, tôi ở lại cho đến sáng hôm sau và chỉ khi kẻ trộm ký vào biên bản nhận bồi thường số tiền hơn 20 triệu thì tôi và mọi người ra về. Vì không có tiền trả ngay nên kẻ trộm bị đánh rồi sau đó tố cáo lên công an huyện nên tôi cùng những người ở lại và chủ gà bị khởi tố. Riêng chủ gà bị bắt giam còn chúng tôi thì cán bộ công an cho về nhà nhưng dặn khi gọi thì phải có mặt làm việc tiếp. Tôi được chủ gà nhờ ở lại troongnteen trộm nhưng suốt đêm không tham gia gì và càng không được đánh kẻ trộm. Vậy tại sao tôi lại bị khởi tố mà trong khi đó tên trộm không bị bắt đi tù và tôi đề nghị trợ giúp pháp lý cử người bào chữa cho tôi”.

Thế đấy, từ sự tò mò đến việc chủ gà nhờ ở lại để rồi bị khởi tố hành vi giữ người trái pháp luật chỉ vì sự kém hiểu biết pháp luật thật là bi hài. Sau khi tiếp nhận yêu cầu và hoàn thiện hồ sơ ban đầu chuyển về trung tâm làm thủ tục cử trợ giúp viên pháp lý bào chữa cho ông Thu. Tôi khuyên ông về nhà phối hợp tốt với Cơ quan Điều tra khi được yêu cầu và chờ khi có quyết định cử trợ giúp viên pháp lý, tôi sẽ thông báo để ông liên hệ người bào chữa trao đổi nội dung vụ việc. Thế nhưng ông Thu không chịu về mà một mực khẳng định mình không làm gì sai, sao kẻ trộm không bị bắt đi tù mà những người không vi phạm pháp luật như ông lại bị đi tù. Ông Thu là người dân tộc HMông, lại mù chữ và tôi cũng là người HMông nên hiểu được sự băn khoăn của Ông. Để ông Thu yên tâm ra về, tôi phải phân tích, giải thích rõ hành vi giữ người trái pháp luật là như thế nào và được quy định trong Bộ luật Hình sự. Riêng về tình tiếp vụ án tôi không đề cập tới bởi không có tài liệu, chứng cứ mà chỉ là thông tin một chiều từ ông Thu. Sau những cố gắng giải thích, phân tích dấu hiệu cấu thành tội giữ người trái pháp luật và khuyên nhủ thì ông Thu đồng ý ra về. Và ông Vàng Nhìa Thu đã bị tòa án nhân dân huyện Mường Nhé tuyên phạt 3 tháng tù giam về hành vi giữ người trái pháp luật.

Mặc dù vụ án đã kết thúc và những người thực hiện hành vi giữ người trái pháp luật bị trừng phạt theo quy định của pháp luật hình sự là lẽ đương nhiên. Thế nhưng tôi thấy tiếc nuối cho ông Thu chỉ vì thiếu hiểu biết pháp luật và phải trả giá đắt để nhận ra một hành vi bị cấm mà trước đó ông Thu không hề biết. Qua vụ án này, tôi hy vọng những người trong vụ án và cộng đồng dân tộc thiểu số sống ở nơi có điều kiện kinh tế- xã hội đặc biệt khó khăn của tỉnh Điện Biên nhận thức rõ hơn về những điều cấm của pháp luật. Và trước khi chúng ta làm việc gì cần suy xét thận trọng hoặc tham khảo ý kiến người có hiểu biết pháp luật để tránh thực hiện hành vi vi phạm pháp luật mà chúng ta không biết. Chúng ta hãy thực hiện tốt khẩu hiệu “Sống, làm việc theo Hiến pháp và pháp luật” nhằm góp phần nâng cao pháp chế xã hội chủ nghĩa./.