Bằng những nỗ lực không ngừng của toàn thể công chức, viên chức và người lao động, trong sáu tháng đầu năm 2017, Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước tỉnh Điện Biên đã gặt hái được nhiều thành quả đáng ghi nhận. Trung tâm đã thực sự là một địa chỉ tin cậy về việc giải đáp những vướng mắc pháp luật cho người dân trên địa bàn tỉnh Điện Biên.
Với chức năng, yêu cầu, nhiệm vụ được giao, ngay từ đầu năm Lãnh đạo Trung tâm đã chỉ đạo việc xây dựng Kế hoạch thực hiện công tác TGPL năm 2017. Theo đó, ngày 24 tháng 01 năm 2017, Kế hoạch số 10/KH-TGPL về công tác trợ giúp pháp lý năm 2017 đã được ban hành. Đó là tiền đề định hướng xuyên suốt công tác TGPL trong năm của Trung tâm và các Chi nhánh.
Hiện tại, Trung tâm thực hiện được 19 biên chế với 02 phòng chuyên môn và 05 Chi nhánh phụ thuộc. Trên cơ sở những nhiệm vụ được giao, Trung tâm đã phát huy hết tinh thần, trách nhiệm để xây dựng Quy chế, chế độ làm việc nghiêm túc, hiệu quả. Nhằm đưa công tác trợ giúp pháp lý hướng mạnh về cơ sở, đến nay, Trung tâm duy trì hoạt động của 84 Câu lạc bộ trợ giúp pháp lý và 03 Chi nhánh trực thuộc đặt tại các địa bàn vùng kinh tế đặc biệt khó khăn nhằm tạo điều kiện để người dân tiếp cận dịch vụ trợ giúp pháp lý được dễ dàng và nhanh chóng.
Bên cạnh đó, Lãnh đạo Trung tâm luôn quan tâm, tạo điều kiện phát triển nguồn nhân lực thực hiện công tác trợ giúp pháp lý trên địa bàn tỉnh. Với những chính sách phát triển hợp lý và kịp thời, đến nay Trung tâm có 48 Cộng tác viên TGPL. Các Cộng tác viên của Trung tâm luôn nhiệt tình, hăng hái tham gia các hoạt động trợ giúp pháp lý, đem lại tiếng nói về sự công bằng cho những người dân nghèo, người đồng bào dân tộc thiểu số và những người yếu thế khác trong xã hội.
Trong công tác đào tạo, bồi dưỡng, Trung tâm đã chủ động tham mưu cho Giám đốc Sở Tư pháp cử 03 viên chức tham dự lớp đào tạo nghề luật sư tại Học Viện Tư pháp để tạo nguồn bổ nhiệm Trợ giúp viên pháp lý, chuẩn bị nguồn nhân sự cho việc kiện toàn, cơ cấu tổ chức và triển khai hoạt động TGPL tại Trung tâm.
Năm 2017 là năm triển khai đồng bộ thực hiện các hoạt động trợ giúp pháp lý theo Quyết định số 32/2016/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, từ những tháng đầu năm, Trung tâm đã tiến hành thực hiện khảo sát nhu cầu phát chuyên trang, chuyên mục về trợ giúp pháp lý trên đài phát thanh xã của các huyện nghèo, xã nghèo, thôn, bản đặc biệt khó khăn; Xây dựng, hoàn thiện đề cương truyền thông về TGPL và tổ chức thực hiện các đợt truyền thông tại các xã, thôn/bản đặc biệt khó khăn, cập nhật thông tin vụ việc lên trang thông tin quản lý chất lượng vụ việc trợ giúp pháp lý của Cục trợ giúp pháp lý – Bộ Tư pháp và thực hiện hỗ trợ kinh phí vụ việc tham gia tố tụng có tính chất phức tạp hoặc điển hình theo Quyết định số 32/2016/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ.
Nhằm hoàn thiện và ổn định các hoạt động xuyên suốt cả năm, Trung tâm đã chủ động xây dựng các kế hoạch, văn bản, cụ thể hóa các quy định pháp luật tạo hành lang, lề lối chung cho hoạt động của Trung tâm và các Chi nhánh phụ thuộc. Trong sáu tháng đầu năm, Trung tâm đã tham mưu cho Sở Tư pháp trình UBND tỉnh ban hành báo cáo kết quả thực hiện pháp luật về trợ giúp pháp lý và văn bản tham gia ý kiến về Dự thảo Luật Trợ giúp pháp lý sửa đổi; Tham mưu cho UBND tỉnh ban hành Kế hoạch triển khai thực hiện chính sách trợ giúp pháp lý cho người khuyết tật năm 2017 trên địa bàn tỉnh Điện Biên; Tham mưu xây dựng cho Hội đồng ban hành Kế hoạch hoạt động liên ngành về trợ giúp pháp lý trong hoạt động tố tụng năm 2017 trên địa bàn tỉnh Điện Biên; kiện toàn thành viên Hội đồng và tổ giúp việc của Hội đồng; đề nghị Chủ tịch UBND tỉnh ban hành quyết định kiện toàn Hội đồng….
Đặc biệt, trong năm 2017, toàn quốc đang hướng tới kỷ niệm 20 năm Ngày thành lập tổ chức Trợ giúp pháp lý. Trung tâm cũng đã nhanh chóng phát động phong trào trong toàn đơn vị thi đua lập thành tích chào mừng. Cụ thể, Trung tâm đã tham mưu cho Sở Tư pháp ban hành Kế hoạch phát động phong trào thi đua, lập thành tích hướng tới kỷ niệm 20 năm Ngày thành lập Tổ chức Trợ giúp pháp lý (06/9/1997 – 06/9/2017) theo Quyết định của Bộ Tư pháp. Đồng thời, tập thể công chức, viên chức, người lao động trong Trung tâm hăng hái, tích cực hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao, lập nhiều thành tích cao trong đợt thi đua cao điểm hướng tới lễ kỷ niệm.
Trong sáu tháng đầu năm, Trung tâm và các Chi nhánh đã thụ lý và thực hiện trợ giúp pháp lý được 411 vụ việc TGPL cho 403 người có đơn yêu cầu trợ giúp pháp lý (tăng 25,1% so với cùng kỳ năm 2016), trong đó số lượng vụ việc tham gia tố tụng tăng 34,3 % (cụ thể các vụ tham gia tố tụng 06 tháng đầu năm 2017 là 212 vụ việc). Phát huy hiệu quả vai trò của Chi nhánh trợ giúp pháp lý, trong sáu tháng đầu năm số vụ việc do Chi nhánh TGPL thực hiện là 120 vụ việc, chiếm 29.2% tổng số vụ việc TGPL Trung tâm đã thụ lý trong sáu tháng đầu năm.
Nhằm đảm bảo đầy đủ quyền và lợi ích hợp pháp cho các đối tượng được hưởng dịch vụ trợ giúp pháp lý miễn phí của Nhà nước. Xác định mục tiêu thực hiện hiệu quả Đề án đổi mới công tác Trợ giúp pháp lý, Trung tâm đã tập trung thực hiện các vụ việc tham gia tố tụng. Trong sáu tháng đầu năm, Trung tâm đã thực hiện được 212 vụ việc tham gia tố tụng. Trong đó chủ yếu là các vụ án Hình sự và các Trợ giúp viên pháp lý, Cộng tác viên là Luật sư tham gia từ giai đoạn điều tra của vụ án. Với đặc điểm của một tỉnh miền núi, người dân tộc sinh sống tại nơi đây chủ yếu là người dân tộc thiểu số. Bên cạnh đó, hiện nay, các tội phạm xâm hại lên đối tượng là trẻ em, đặc biệt là các em gái ngày càng nhiều. Từ đầu năm đến nay, Trung tâm đã tiếp nhận và thụ lý 03 vụ việc cho 03 đối tượng là nạn nhân bị xâm hại tình dục, rất cần sự quan tâm, bảo vệ của toàn xã hội.
Nhằm nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của người dân tại địa bàn các thôn, bản trong tỉnh, giảm thiểu khiếu kiện trái luật xảy ra, Trung tâm đã đẩy mạnh việc thực hiện trợ giúp pháp lý tại cơ sở để giúp người dân được tiếp cận gần hơn với chính sách nhân đạo của Nhà nước. Trung tâm đã thực hiện được 03 đợt trợ giúp pháp lý lưu động tại 06 xã thuộc các huyện nghèo: Mường Nhé và Tủa Chùa. Thực hiện trợ giúp pháp lý được 113 vụ việc cho những người dân có đơn yêu cầu trợ giúp pháp lý tại các buổi trợ giúp pháp lý lưu động. Đẩy mạnh công tác truyền thông về cơ sở, Trung tâm đã ghép truyền thông về trợ giúp pháp lý và tổ chức sinh hoạt chuyên đề, giới thiệu các nội dung cơ bản của một số lĩnh vực pháp luật hiện hành theo yêu cầu của những người tham dự tại các buổi lưu động. Tùy thuộc tình hình của từng địa phương, Trung tâm đã có những buổi sinh hoạt chuyên đề hợp lý, chủ yếu tập chung vào một số lĩnh vực pháp luật sau: Pháp luật về trợ giúp pháp lý; Một số nội dung cơ bản của Luật Bảo vệ và phát triển rừng; Luật hộ tịch năm 2014; Luật Hôn nhân gia đình…. Qua những buổi trợ giúp lưu động, người dân đã được tiếp cận gần hơn với chính sách pháp luật của Đảng và Nhà nước. Giúp giảm thiểu những vi phạm pháp luật, khiếu kiện vượt cấp xảy ra trên địa bàn.
(Truyền thông và trợ giúp pháp lý lưu động tại cơ sở)
Thực hiện có hiệu quả vai trò cơ quan thường trực của Hội đồng phối hợp liên ngành về trợ giúp pháp lý trong hoạt động tố tụng, Trung tâm đã chủ động tham mưu xây dựng Kế hoạch hoạt động năm, Kế hoạch kiểm tra của Hội đồng; tham mưu kiện toàn Hội đồng phối hợp và tổ giúp việc của Hội đồng. Trong công tác phối hợp với cơ quan tiến hành tố tụng để thực hiện trợ giúp pháp lý cho người được TGPL, người thực hiện TGPL đã có quan hệ chặt chẽ, đảm bảo hiệu quả, tuân thủ đúng quy định của pháp luật. Các vụ việc tham gia tố tụng do Trợ giúp viên pháp lý, Cộng tác viên luật sư thực hiện tăng cao so với cùng kỳ năm trước. Đồng thời, Trung tâm đã thực hiện bàn giao cho cơ quan tiến hành tố tụng, nhà tạm giam 570 mẫu đơn yêu cầu TGPL, 40 tờ thông tin về TGPL, 550 tờ gấp pháp luật về TGPL trên địa bàn các huyện để người được TGPL được tiếp cận và đảm bảo quyền được TGPL miễn phí khi có yêu cầu.
Nhằm nâng cao hơn nữa chất lượng dịch vụ TGPL miễn phí, đồng thời tăng cường quan hệ phối hợp giữa Trung tâm và Đoàn Luật sư, trách nhiệm của Luật sư với hoạt động TGPL, ngày 11/05/2017, Trung tâm và Đoàn luật sư tỉnh đã thực hiện việc ký kết Quy chế phối hợp giữa Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước tỉnh Điện Biên và Đoàn Luật sư tỉnh nhằm phát huy hiệu quả vai trò của các Luật sư là Cộng tác viên TGPL trong quá trình hoạt động TGPL trên địa bàn tỉnh.
Ngoài ra, Trung tâm phối hợp hiệu quả với các Phòng chuyên môn của Sở trong việc thực hiện rà soát các thủ tục hành chính thuộc lĩnh vực TGPL. Đến nay, Trung tâm có 10 TTHC thực hiện tại Trung tâm và các Chi nhánh phụ thuộc.
Bên cạnh những kết quả đạt được xuất sắc trong sáu tháng đầu năm, với đặc điểm tình hình riêng biệt của một tỉnh miền núi, trong quá trình triển khai, thực hiện nhiệm vụ, Trung tâm cũng gặp không ít khó khăn. Cụ thể như: Nhu cầu TGPL người dân rất lớn, nhưng do điều kiện đặc thù của một tỉnh miền núi, biên giới đặc biệt khó khăn, trình độ dân trí thấp, địa bàn rộng, giao thông khó khăn; Nguồn tuyển dụng chưa đáp ứng được yêu cầu về chuyên môn, dẫn đến việc tạo nguồn Trợ giúp viên pháp lý chậm. Công tác điều chuyển cán bộ dẫn đến Trung tâm thiếu Trợ giúp viên pháp lý. Trung tâm chưa đủ biên chế để sắp xếp, bố trí vị trí việc làm theo lĩnh vực chuyên sâu cũng như bố trí, sắp xếp kiện toàn các phòng và các chi nhánh nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ trợ giúp pháp lý. Là tỉnh nghèo nên kinh phí dành cho hoạt động trợ giúp pháp lý còn nhiều hạn chế...
Xác định mục tiêu phấn đấu thực sự đưa công tác Trợ giúp pháp lý đến gần hơn nữa với người dân, Trung tâm đã đưa ra một số giải pháp để đem lại hiệu quả cao cho hoạt động trợ giúp pháp lý trên địa bàn tỉnh Điện Biên như sau: Bộ Tư pháp, Cục TGPL tiếp tục tham mưu trình cơ quan có thẩm quyền ban hành các văn bản liên quan đến chế độ chính sách ưu đãi đối với người thực hiện TGPL tương xứng với nhiệm vụ được giao (phụ cấp thâm niên, nâng mức phụ cấp và chế độ bồi dưỡng cho người thực hiện trợ giúp pháp lý); có chính sách khuyến khích, ưu đãi đối với tổ chức đăng ký tham gia TGPL tại vùng sâu, vùng xa, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn và Cộng tác viên TGPL; Có hướng dẫn cụ thể về mức chi cho công tác đánh giá chất lượng vụ việc TGPL; Có văn bản hướng dẫn nâng ngạch đối với viên chức Trợ giúp viên pháp lý đảm bảo quyền lợi cho các Trợ giúp viên pháp lý…..
Để đạt được kết quả khả quan trong hoạt động của Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước tỉnh Điện Biên đó là nhờ sự đoàn kết, cố gắng của tập thể Lãnh đạo, viên chức cùng người lao động trong Trung tâm. Ngoài ra, Trung tâm còn nhận được sự quan tâm, hướng dẫn cụ thể về công tác chuyên môn, nghiệp vụ của Cục trợ giúp pháp lý – Bộ Tư pháp; sự ủng hộ, tạo điều kiện của Lãnh đạo Sở Tư pháp và sự chỉ đạo đúng đắn, kịp thời của Lãnh đạo Trung tâm đã đưa công tác trợ giúp pháp lý có những bước tiến dài trên con đường giúp đỡ những người nghèo, yếu thế trong xã hội. Thực sự đem lại công lý, niềm tin yêu của người dân đối với nhà nước và pháp luật.
Có thể nói với kết quả đạt được trong 06 tháng đầu năm 2017, Trung tâm đã thực hiện đảm bảo đúng tiến độ, chất lượng theo Kế hoạch công tác TGPL. Công tác trợ giúp pháp lý đã từng bước khẳng định vị trí và vai trò trong đời sống. Các lĩnh vực pháp luật và hình thức TGPL được triển khai đồng bộ, đặc biệt là công tác tham gia tố tụng để bào chữa, bảo vệ cho bị can, bị cáo, người bị hại trong các vụ án hình sự, nguyên đơn, bị đơn trong các vụ án dân sự, hành chính. Số lượng và chất lượng vụ việc đáp ứng với nhu cầu trợ gíup pháp lý trên địa bàn. Nguồn kinh phí được đảm bảo thường xuyên từ Ngân sách địa phương đồng thời có sự hỗ trợ từ trung ương đã tạo điều kiện cho Trung tâm hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao. Với kết quả khả quan đã đạt được, đó sẽ là động lực thúc đẩy công chức, viên chức và người lao động của Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước tỉnh Điện Biên hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ công tác trong năm 2017.
Lê An
Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước tỉnh Điện Biên